Писатели, поэты Чувашии - юбиляры 2004 г. Михаил Сеспель (Михаил Кузьмич Кузьмин)
16 ноября
- 105 лет со дня
рождения Михаила Сеспеля (Михаила Кузьмича Кузьмина)
(1899–1922), классика чувашской литературы, реформатора стихосложения, художника, поэта, драматурга, прозаика, переводчика.
Родился
в д.Шугурово (ныне д.Сеспель) Канашского района Чувашской Республики.
М.Сеспель – один из общественных и государственных деятелей Чувашии в первые годы образования ее автономии, основоположник силлабо–тонического стихосложения в чувашской поэзии. Он расширил лирические возможности стиха, основываясь на опыте русской классической поэзии, лучших образцах дореволюционной чувашской литературы, фольклора. “Eго по праву можно назвать мастером, закрывшим ворота за чувашской поэзией XIX века и открывшим их в XX столетие“.(“Мильоном стих... “.– С. 146). Именем Сеспеля в нашей республике названы деревня, где родился поэт, колхоз и школа в Канашском районе, библиотека и улица в Чебоксарах.
Основные издания: “Çырнисен пуххиĕСобрание сочинений”, “Çĕнĕ кун аки”, “Хурçă шанчăк”, “Чăн чĕрĕлсен”, “Чунăмçăм, çунатăмçăм”, “Стальная вера” и др.
Збанацкий Ю.М. Çеçпĕл: Роман / Ю.М.Збанацкий.– Шупашкар: Чăвашиздат, 1963.– 488 с.
Иванов Н. Поэт хавалĕ: Док. Очерк / Н.Иванов.– Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд–ви, 1984.– 60 с.
Кăвар чĕре: Поэт çинчен аса илнисем / В.А.Долгов пухса хатĕрленĕ.– Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд–ви, 1979.– 180 с.
Чичканов П.Н. Кăвар чĕре: Çеçпĕл Мишши Украинăра: Биогр. роман–хроника / П.Н.Чичканов.– Шупашкар: Чăвашиздат, 1965.– 284 с.
Бекшанский П.И. Рассказы о Сеспеле: Новеллы, воспоминания, письма, размышления / П.И.Бекшанский.– Чебоксары: ЧГИГН, 1999.– 67 с.: порт.
Кузьмин Г.К. Брат мой огнекрылый: Воспоминания / Г.К.Кузьмин // Чебоксары: ЧГИГН, 1999.– 56 с.: порт.
Михаил Сеспель: Библиогр. указ./ Чуваш. респ. б– ка им. М.Горького; Сост.: Л.Д.Виссарова, Г.Н.Прокопьева.– Чебоксары: Изд–во Чуваш. ОК КПСС, 1989.– 88 с.
Наш Сеспель: Стихи, проза, статьи и письма М.К.Сеспеля. Воспоминания о поэте. Посвящения: Сб.– Чебоксары: ЧГИГН, 1999.– 260 с.
Рубис Н.Н. Встречи с Сеспелем: Восп., стихи, письма / Н.Н.Рубис.– Чебоксары: ЧГИГН, 1999.– 85 с.
Сеспель Мишши: 1899–1989 / Сост. А.Хузангай; Худож. Э.Юрьев.– Чебоксары, 1989.– 15 с.: ил.
Сироткин М.Я. М.К.Сеспель: Очерк жизни и творчества / М.Я.Сироткин.– Чебоксары: Чувашгосиздат, 1969.– 43 с.
Основоположник чувашской советской поэзии: Учен. зап. / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР.– Чебоксары, 1971.– Вып. 51.– 264 с.
Поэтика Сеспеля: Материалы регион. конф., посвящ. 90–летию со дня рождения М.Сеспеля (22–23 нояб. 1989г.) / НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров Чуваш. АССР.– Чебоксары, 1991.– 168 с.
Агивер Х. Хăватлă, çĕн чĕреллĕ çĕн ĕмĕр чăвашĕ / Х.Агивер // Агивер Х. Илем тĕкĕрĕ.– Шупашкар, 1991.– С.31–33; Çавах // Тăван Атăл.– 1994.– № 11–12.– С.1.
Асамат С. Йывăр шухăшсем...: Çеçпĕл ятне каланă кĕлĕ–хÿхлев / С.Асмат // Ялав.– 1997.–№ 11.– С.103–108.
Давыдов–Анатри В. Вут чĕреллĕ поэт / В.Давыдов–Анатри // Хыпар.– 2000.– 4 нарăс.
Çеçпĕл / И.Дмитриев // Хыпар.– 1999.– 12 чÿк.
Дмитриев И., Булаткин Н. Çеçпĕл Мишши – вĕçсĕр шырав / И.Дмитриев, Н.Булаткин // Ялав.– 1994.– № 11.– С. 16–17.
Eгоров В. Ãсчахпа сăвăç пилĕсем / В.Eгоров // Хыпар.– 2003.– 28 çу.
Eфимов Г. Унра – пĕтĕм халăх чунĕ / Г.Eфимов // Ялав.– 1999.– № 11–12.– С. 77–78.
Иванов Л. Пĕрремĕш ĕç укçи / Л.Иванов // Çилçунат.– 1996.– № 11.– С. 27.
Иванов Н. Çĕçпĕлшĕн тăкăннă куççулĕ... / Н.Иванов // Ялав.– 1998.– № 6.– С. 100–107.
Ишутов Р. Кăвар сирпĕтет чĕлхипе / Р.Ишутов // Хыпар.– 2003.– 27 çĕртме.
Кролькова П. Çеçпĕл Мишши çырăвĕсем / П.Кролькова // Çамрăксен хаçачĕ.– 2002.– 26 июня – 4 июля (№ 26).– С. 4.
Макарова E. Çеçпĕл Мишши – чăваш халăхĕн чапĕпе мухтавĕ / E.Макарова // Çилçунат.– 1995.– № 11.– С. 14–15.
Никифоров А. Хусан тапхăрĕ / А.Никифоров // Ялав.– 1999.– № 11–12.– С. 90–93.
Петров К. Ãста юрист, патшалăх ĕçченĕ: Çеçпĕл Мишши çуралнăранпа 98 çул çитнĕ тĕле / К.Петров // Хыпар.– 1997.– 12 чÿк.
Петров К. Никольскипе Тайăр хавхалантарнă / К.Петров // Хыпар.– 1997.–23 авăн.
Петров К. Çеçпĕл тымарĕн çичĕ сыпăкĕ / К.Петров // Хыпар.– 1997.– 17 çĕртме.
Петров К. Çулăмлă публицист / К.Петров // Ялав.– 1994.– № 11.– С. 28–29.
Сементер Ю. Аван–и, Çеçпĕл! / Ю.Сементер // Чăваш ен.– 10–17 авăн (№ 37).– С. 13.
Сементер Ю. Çеçпĕл – пирĕн чĕрере / Ю.Сементер // Халăх шкулĕ - Нар. шк.– 1995.– № 1.– С. 93–96.
Сементер Ю.Чÿк уйăхĕн варринчи çĕрлехи шухăшсем / Ю.Сементер // Чăваш ен.– 1995.– 18–25 чÿк (№46).– С. 13.
Скворцова Р. “Манăн вил тăпри çине курăк ан шăттăр” / Р.Скворцова // Хыпар.– 1995.– 23 чÿк.
Смирнова Н. Çеçпĕл çурчĕ “таврăнчĕ“ / Н.Смирнова // Хыпар.– 2003.– 26 нарăc.
Сунтал М. Çеçпĕл саманчĕ / М.Сунтал // Чăваш хĕрарăмĕ.– 1999.– 13 чÿк (№ 42).– С. 2.
Çеçпĕл çинчен / Н.Рубис, Н.Григорьева, А.Еçхĕл тата ыт. те.; В.Дмитриев хатĕрленĕ // Тантăш.– 1997.– 20 чÿк.– С. 2.
Хусанкай А. Çеçпĕл тата коммунизм идейи / А.Хусанкай // Ялав.– 1994.– № 11.– С. 1.
Шурыгин В. Çеçпĕл пултарулăхĕнчи икĕ паянлăх / В.Шурыгин // Хыпар.– 1996.– 21 çĕртме.
Юмарт Г. Çеçпĕл куçарма та шутланă / Геннадий Юмарт // Халăх шкулĕ - Нар. шк.– 2000.– № 1.– С. 20–21.
Юмарт Г. Çеçпĕл Мишши пурнăçĕпе пултарулăхне малалла тĕпчессин хăш–пĕр ыйтăвĕсем / Геннадий Юмарт // Хыпар.– 2000.– 27 утă.
Юмарт Г. Çĕнĕ хыпарсем мĕн калаççĕ / Геннадий Юмарт // Хыпар.– 1999.– 16 чÿк.
Яковлев Ю. “Катаран каç килсен” / Ю.Яковлев // Çамрăксен хаçачĕ.– 1997.– 29 чÿк.– С. 4.
Метин П. Сатирическая струя в творчестве Сеспеля / П.Метин // Халăх шкулĕ - Нар. шк.– 2000.– № 1.– С. 18–19.
“Мильоном стих мой повторен“ // Выдающиеся люди Чувашии.– Чебоксары, 2002.– Т. 1.– С. 146–154.
Семенова З. Сеспель глазами русских учеников / З.Семенова // Халăх шкулĕ - Нар. шк.– 1997.– № 5–6.– С. 97–99.
Федоров Н.В. Подвиг и трагедия поэта и гражданина / Н.В.Федоров // Халăх шкулĕ - Нар. шк.– 2000.– № 1.– С. 1–8.
Юхма М. Миллиона чувашей певец / М.Юхма // Юхма М. Песнь о Чувашии.– Чебоксары, 1995.– С. 130–134.
| 
