Иванов, Константин Васильевич. Нарспи : поэма / К. В. Иванов ; авт. живописных и графических композиций Праски Витти. - Чебоксары, 2008. - 84 с. : ил. - Текст рус., чуваш. - Книга - «перевертыш».

Поэма «Нарспи» впервые была опубликована в книге «Сказки и предания чуваш», вышедшей в свет в 1908 году. «Нарспи» - лирико-эпическая поэма и глубоко народное произведение, написанное в лучших традициях чувашского народного творчества. Народный поэт Чувашии Педер Хузангай в предисловии к поэме написал, что «подлинная народность, высокая простота, огромная эмоциональная сила, композиционная стройность, колоритность пейзажа, осязаемость и пластичность образов, законченность их характеров, стремительное развитие сюжета, трагедийность по самой социальной сути, вместе с тем удивительная целемудренность, чувство меры, проникновение в глубину народной психики - вот что подкупает в нас «Нарспи».

Книга посвящена 100-летию поэмы «Нарспи». Автором живописных и графических композиций является народный художник Чувашии Праски Витти. Текст представлен на чувашском и русском языках.

Palindromeo грекла «каялла чупатăп» тенине пĕлтерет. Палиндром сăввинче вăхăт малалла та, каялла та шума пултарать иккен.

Сăвăçă, эпир шутланă, ĕненнĕ пек, вăл тăван сăмахлăхăмăрăн йыхравçи, мал ĕмĕтлĕ, малашлăха талпăнакан, е хăйĕн палиндром-поэминче Марина Карягина каланă пек:

Йăх хăй
ĕненĕ
антна:
мал хисепе сыхлам!

Палиндром сăввинче пĕр йĕрке (е темиçе) малалла та, каялла та пĕрпек вуланать. Эппин, М. Карягинан «АкА» поэми мал енне е кай еннелле утăм. Урăхла каласан, палиндром вăл – çĕнетÿçĕн ĕçĕ, ăслайĕ.

Автор поэми тăршшĕпех «вăхăт авала – ватă хăв…» тет. «АкА» поэмăра аваллăх ахрăмĕ илтĕнет.

Палиндром хатĕрĕ, тепĕр енчен, трамплин пек, авалхи саманаран тÿрех паянхи куна сикме май парать:

Арçури – Руçра:
Пасар – асап:
çур ануна, Руç,
çĕтĕç –
(наян
алла –
çĕр ĕç!..)

Е тата:

Çĕршыва, ав, ишрĕç…
Вак сум-и Мускав?

Кĕнекене чăваш халăх ÿнерçи Праски Витти илемлетнĕ.

Карягина, М. Ф. На реке ран : [поэмы] / М. Ф. Карягина ; [худож. Праски Витти]. – Чебоксары : Руссика, 2007. – Ч. 2. - 84 с.

Марина Карягина – автор нескольких поэтических сборников на чувашском языке. «Шепот волн» (1995), «Чет-нечет» (1999), тетралогия «Квадратные сны» (2002) – «Чрево-шар», «Неведомый город», «Квадратные сны», «Танец жизни» и другие.

XX век и начало XXI века – год 2002-й – палиндромичны, то есть эти цифры читаются одинаково, как слева направо, так и справа налево. Поэт, вероятно, особо остро переживает ритм времени, его течение. Палиндром является такой формой стиха, которая позволяет увязать концы времен, «нам не принадлежащих» - прошлого и будущего – с настоящим временем, «которое нам дано» (Блез Паскаль).

2002-й год был отмечен Мариной Карягиной поэмой «АКА» и мелкими палиндромами на чувашском языке. Тем самым она стала пионером на поле чувашской палиндромии. Но она продолжила свои изыскания, так как палиндромия, как явление, шире границ языков и даже отдельных видов искусства, и ступила на стезю русского языка. И достаточно уверенно там себя чувствует.

Народ до ран
летел,
летел,
летел…

Предлагаемый вниманию читателя триптих поэм является подтверждением этому.

В книге использованы фрагменты картин народного художника Чувашии Праски Витти.

Пакша кучченеçĕ : чăваш писателĕсем чĕр чунсем çинчен çырнă калавсем / пухса хатĕрлекенсем : Н. П. Ишентей, Г. А. Матвеева. – Шупашкар : Чăваш кĕнеке изд-ви, 2008. – 206 с.

Çак çĕнĕ кĕнекене чăваш писателĕсем: Петĕр Вашават, Николай Ытарай, Хветĕр Уяр, Мария Ухсай, Василий Давыдов-Анатри, Аркадий Казанов, Любовь Мартьянова, Аркадий Эсхель, Юхма Мишши, Василий Алентей, Герасим Харлампьев, Мĕтри Кипек, Василий Петров т. ыт. чĕр чунсем çинчен çырнă калавĕсене кĕртнĕ. Вăл икĕ пайран тăрать. Пĕрремĕш пайĕнче килти чĕр чунсене сăнлакан калавсемпе паллашма пулать, иккĕмĕшĕнче – тискер кайăксем çинчен калакан хайлавсемпе. Çут çанталăкра пурте шайлашуллă, вырăнлă. Килти чĕр чунсемпе тискер кайăксем пире сиен е усă кÿресси ытларах чухне хамăртан килет. Ăшша выльăх та юратать, тискер кайăк та пирĕнтен çынлăх кĕтет.

Сăмахран, Юхма Мишши ĕнене çапларах сăнласа парать: «Хурамкка – ĕне. Хĕрлĕ тĕслĕ. Хÿри вĕçĕнче кăна унăн хура йĕр пур. Анне çавăнпа ăна Хурамкка тесе ят панă иккен»;

«Тавайккинче такам пур. Тунката пекех хускалмасăр чăнк ларать. Сăнасарах пăхрăм та акă мĕн асăрхарăм. Ку нимĕнле тунката та мар – темĕнле чĕр чун. Йытă евĕрлĕскер. Икĕ ура çинче тăрать. Уй, сăвăр! Сăвăр вăл. Шăхăрса хăй патне чĕнет-ши?», - тесе çырать Николай Ишентей сăвăр ятлă чĕрчун çинчен.

Вăлах арлан пирки те сăнарлă çырнă: «Сасартăк канав хĕрринчен темскер ăр-р-р! турĕ. Шарт сикнипе тăпах чарăнтăм. Куратăп – темĕнле чĕр чун тăпра айĕнчен чаваланса тухрĕ. Кушак çури пуль терĕм, анчах хÿри кĕске, кушакăнни пек мар. Çывхартăм. Хайхи чĕр чун каллех хаяррăн ăрлатрĕ. Хăй пĕчĕк пулин те куштанĕ пысăк пулас унăн».

Калавсем çăмăл вуланаççĕ. Вĕсене ачасене ăнланмалла чĕлхепе çырнă. Авторсем сăнласа кăтартнă чĕрчунсем хула ачисемшĕн те çывăх пулса тăраççĕ.